Historie
In Nederland is steenzout (natriumchloride: keukenzout) bekend sinds 1886 toen een drinkwaterboring op het landgoed Twickel in Twente onverwacht steenzout aantrof. Om de afhankelijkheid van de zoutimport uit Duitsland te beperken werd in 1918 in Twente de eerste concessie (“Buurse”) verleend om steenzout te winnen. Vanouds komt uit dit gebied het Nederlandse zout.
Het steenzout ligt hier op geringe diepte (350 tot 500 m) en is van Trias ouderdom (periode die duurde van ongeveer 251 tot 200 miljoen jaar geleden). Seismisch onderzoek in de periode 1950-1980 leidde tot de ontdekking van nog meer zoutaccumulaties. Bij Heiligerlee en Zuidwending in Groningen wordt sinds 1954 steenzout gewonnen en bij Veendam magnesiumzout (magnesiumchloride). Het zout bevindt zich hier in zoutkoepels in het Zechsteinzout.
Sinds 1996 vindt er ook zoutwinning plaats in de omgeving van Harlingen in Friesland op een diepte van 2500 tot 3000 m. Het steenzout is ook hier van Zechstein ouderdom (periode die duurde van ongeveer 271 tot 251 miljoen jaar geleden).
Jaarlijks wordt in Nederland ruim 6 miljoen ton steenzout gewonnen en ongeveer een kwart miljoen ton magnesium zout.
De winning van zout in Nederland geschiedt door middel van oplossingsmijnbouw. Hiervoor worden één of meerdere putten geboord tot in de zoutlaag. In de put wordt lauw water naar de zoutlaag getransporteerd. Het zout lost op in het water en dit pekelwater wordt getransporteerd naar de verwerkingslocatie. Daar wordt de ruwe pekel in een pekelzuiveringsinstallatie gereinigd. Vervolgens wordt in een verdampingsinstallatie het water uitgedreven en aldus zout gevormd.
De ruimte die bij de zoutwinning ontstaat (zoutcaverne) wordt ingenomen door de pekel, tenzij de caverne voor opslag wordt gebruikt. Dan vervangt de opgeslagen stof de pekel. Er ontstaat dus geen lege ruimte in de ondergrond.
Toepassingen
Het gewonnen zout is bestemd voor de chemische industrie en daarnaast voor de voeding voor mens en dier. Tevens wordt zout toegepast bij waterontharding en gladheidbestrijding op de wegen bij winterse omstandigheden.
Het is mogelijk de zoutcavernes zodanig te dimensioneren dat deze na afloop van de zoutwinning gebruikt kunnen worden voor de opslag van andere stoffen.
Sinds 2011 wordt bij Zuidwending een aantal voormalige zoutcavernes gebruikt voor de opslag van aardgas (“Aardgasbuffer Zuidwending”). In geval van een grote vraag naar gas, bijvoorbeeld op koude winterdagen, wordt vanuit de cavernes gas geleverd aan het gasnet.
Bij Heiligerlee wordt sinds 2012 een caverne gebruikt voor de opslag van stikstof (“Stikstofbuffer Heiligerlee”). Door toevoeging van stikstof kan gas met een andere samenstelling geschikt worden gemaakt voor de Nederlandse huishoudens.
In Enschede is een aantal zoutcavernes in gebruik voor de opslag van dieselolie. Nederland moet een strategische olievoorraad aanhouden voor negentig dagen, met het oog op een eventuele oliecrisis. De opslag van dieselolie is eind 2015 begonnen.
Winningsplannen
Basisgegevens van alle pekelvelden en winningsplannen (publieke versies) van de ontwikkelde velden zijn beschikbaar. Ga naar Zoeken en klik op de kaart of het datacenter.
Wijzigingen in de zoutvergunningen per 1 november 2024